Guía para coñecer unhas das xoias paixasísticas do concello de Viveiro e da Mariña Lucense
O concello de Viveiro é ben coñecido sobre todo polo seu casco antigo, coa famosa Porta de Carlos V, e as súas praias, que atraen a moitos turistas cada ano. Pero tamén esconde outras marabillas que a moitos dos seus visitantes se lle escapan. Por un lado o Pozo da Ferida, unha espectacular fervenza que remata nunha bucólica paisaxe cun lago que parece un conto de fadas. Por outro lado o Souto da Retorta (tamén coñecido como Eucaliptal de Chavín), que máis que pola súa paisaxe, é un bosque que destaca sobre todo polos seus enormes exemplares de eucalipto, plantados a principios do século XX, e que alcanzan proporcións enormes, o que fan deste sitio tamén un lugar único.
O Pozo da Ferida
Ainda que se pode chegar desde varias rutas, a máis rápida e cómoda é ir en coche ate a estrada máis preto da fervenza, e despois continuar andando uns 700 metros por un sendeiro que nos levará ate o mesmo Pozo da Ferida.
Teremos que conducir 14 km desde o centro da localidade de Viveiro, primeiro saindo pola LU-540 dirección Lugo, despois tomar un cruce á esquerda pola LU-161 dirección Mondoñedo (neste cruce viraremos á dereita se vimos pola estrada de Lugo), e posteriormente seguir os carteis que nos levarán pola LU-P-2604. Tras pasar uns km de monte, ao ver as primeiras casas, seguir a indicación á dereita ate que a estrada se converta nunha pista de terra. Neste punto aparcaremos o noso vehículo e comezaremos a andar os 700 metros que nos separan do Pozo da Ferida.
Tras dar os primeiros pasos pola pista de terra, unha indicación ao carón dunha casa en ruinas nos indicará un camiño á dereita.
Ao pouco de comezar a andar, pasamos por diante doutras ruinas, e despois duns cantos metros máis, vemos que do noso camiño sae un ramal á dereita, que nos leva a un río cunha pequena presa e á parte superior da fervenza do Pozo da Ferida. Ainda que o lugar tamén ten o seu encanto, debemos continuar polo sendeiro anterior, que agora se converte nunha pronunciada baixada.
Tras unha curva á dereita, a pendente disminúe e nos leva aos pocos metros xa directamente ao Pozo da Ferida.
O primeiro que vemos é un antigo muíño, e xa detrás de el, encontrámonos coa fermosa fervenza e o seu lago. Un lugar inesquecíble.
O Souto da Retorta
O Souto da Retorta, tamén coñecido como o Eucaliptal de Chavín, non é un lugar tan fermoso coma o anterior, mais non por elo menos interesante.
De feito, trátase dun pequeno bosque de eucalipto acompañado de outras especies do país, nunha paraxe á beira do Río Landro. A particularidade do lugar está en que os eucaliptos foron plantados a finais do século XIX, polo que podemos ver as árbores máis altas da Galiza. Entre elas destaca «o avó«, un enorme eucalipto que chega ate os 67 metros de altura e 10,5 metros de perímetro do tronco, que semella a pata dun elefante.
Chegar ate o Souto da Retorta é doado. Encóntrase a só 7,3 km en coche desde o centro de Viveiro, e non hai máis que seguir a LU-540 dirección Lugo ate chegar a un cruce á esquerda ao pouco de sair da vila, que nos leva pola LU-161 dirección Mondoñedo. Se vimos desde Lugo pola LU-540 non nos fará falla entrar en Viveiro, xa que podemos virar neste mesmo cruce á dereita. Despois continuamos pola estrada LU-161 ate a localidade de Chavín, onde está indicado o aparcamento onde deixaremos o noso vehículo. O aparcadoiro está xusto aos pes do Souto da Retorta, e xusto á entrada xa temos un panel explicativo sobre o lugar.
Desde aquí ate o exemplar más famoso (o avó) non hai máis de 800 metros, por un sendeiro sen pendente que vai a carón dun canal, rodeado sempre de bosque.
O avó é doado de localizar. Rodeado dun valado de madeira, para non danalo, destaca sobre as demáis árbores.
Ao seu carón, un panel explicativo nos conta por que esta é unha das árbores máis coñecidas do país.
Pois isto é todo! e xa sabedes que, coma é habitual neste blog, tedes algunha dúbida, queredes deixar aquí algún consello máis, ou simplemente vos gustaría comentar algo sobre o lugar, non dubidedes en escribir un comentario.
Descubrindo unhas das mellores pegadas de arte rupestre do mundo
Ainda que non é estrano na nosa terra encontrar petróglifos, un dos lugares onde temos unha maior concentración deles é no Concello de Campo Lameiro. Situado a poucos quilómetros ao nordés da cidade de Pontevedra, nas terras de Campo Lameiro podemos ver unhas das mellores mostras deste tipo de arte rupestre, que se poden ver talladas en pedras por distintos puntos do concello ou mesmo dentro do recinto do Parque Arqueolóxico da Arte Rupestre (PAAR), onde ademais dun centro de interpretación, hai unha superficie de máis de 20 hectáreas cunha gran concentración de importantes petróglifos, que mesmo se poden ver nunha visita guiada.
O PAAR DE CAMPO LAMEIRO
Ao chegar a Campo Lameiro, o primeiro que recomendo facer é visitar o PAAR. Está ben sinalizado, xa antes de chegar á capital da vila, polo que é case imposible perderse. Unha vez no PAAR, e tras pagar a entrada (4,50€), nos diriximos a ver o centro de interpretación, onde uns paneis nos explican as orixes e outras informacións sobre o arte rupestre. Podemos ver tamén unha proxección sobre a mesma temática, así como a reconstrucción de como sería a vida nesa época.
Pero o mellor do PAAR está no exterior. Co mapa que nos deron na entrada, saímos a descobrir un excepcional conxunto de petróglifos por unha ruta de máis de 3 quilómetros ben sinalizada. Para elo, recomendo facer a ruta cunha visita guiada (só 1€ a maiores da entrada), que soe haber entre 2 e 3 ao día dependendo da tempada.
A visita guiada comeza coa Laxe da Forneiriña, onde temos o primeiro contacto co lugar. Despois continua coa impresionante Laxe dos Cabalos, cunha fermosa e enorme figura animal. A seguinte parada é o Outeiro dos Cogoludos, con varios círculos concéntricos, así como algunha figura animal e ate un guerreiro. A visita acaba cunha parada na reconstrucción dun poboado da época, onde se pode acceder a varias chozas. Este percorrido dura aproximadamente unha hora, ainda que se se desexa, se poden ver o resto dos petróglifos do recinto por libre.
OUTROS PETRÓGLIFOS NO CONCELLO
Mais non só hai petróglifos no PAAR. Non moi lonxe do centro de interpretación, tamén podemos ver outras xoias do arte rupestre. Uns dos máis destacados son os do Campo de Matabois, onde se poden ver ate espadas. Non moi lonxe, está o de Chan da Lagoa, onde se poden ver algunhas figuras de animais.
Outro dos conxuntos máis interesantes do concello é a que está no Castro de Penalba. Situado nun alto sobre os restos dun antigo castro e preto dunha capela, podemos ver a famosa Pedra da Serpe, onde se representa a unha serpe, ou se cadra dúas no momento do apareamento. Como é común na Galiza, este lugar ten asociado unha serie de lendas e crenzas, relacionadas coa fertilidade.
E ainda temos máis petróglifos espallados polo concello, algúns deles non tan famosos e outros en zonas de peor acceso. De todos os xeitos, todos os anteriores son unha boa mostra do mellor do arte rupestre, e estou seguro que non defraudarán a ninguén que visite este lugar.
Pois isto é todo! Espero que esta pequena guía vos sexa útil e vos guste este lugar polo menos tanto coma a min. E xa sabedes que, como é habitual neste blogue, se tendes algunha dúbida ou queredes deixar aquí algún consello máis, non dubidedes en escribir un comentario.
Guía para subir ao Monte Pindo, unha das montañas máis emblemáticas da Galiza
Para os que coma min vivimos algún tempo na comarca da Costa da Morte, O Monte Pindo, ou A Moa como lle chamábamos na zona, sempre foi un lugar moi especial. En primeiro lugar a súa forma, con esas rochas de cor anaranxada que chaman tanto a atención desde moitos quilómetros ao redor; por outro lado a súa beleza, os atractivos naturais, as vistas de gran parte dunha das rías máis fermosas que existen, así coma as súas lendas e historia, fan de Monte Pindo un lugar que recomendo coñecer a todo o mundo. Comparto polo tanto aquí, unha pequena guía práctica que pode ser útil para todo aquel que pretenda subir a pé (non existe outra forma) ate o cumio desta montaña emblemática.
Que posibles rutas hai para chegar ao cumio?
As rutas máis utilizadas son dúas: A máis famosa e recomendable, e tamén máis longa, é a que sae desde a localidade de O Pindo, que describirei máis abaixo. Hai outra máis curta, que empeza preto do Encoro de Santa Uxía, que permite aforrarnos uns cantos metros de desnivel, pero na que nos perderemos partes interesantes do percorrido.
Hai que estar en boa forma física?
Como ten bastantes metros de desnivel e o camiño non está en moi bo estado, hai que ter un mínimo de forma física para subilo. De todos os xeitos, non fai falla ser un atleta e poden subir mesmo nenos que non sexan moi pequenos.
Están ben sinalizadas?
Ainda que hai un cartel onde empeza a ruta e unhas cantas pintadas coas liñas blanca e amarela nalgunha rocha, non está sinalizado onde fai máis falla, é decir, nos cruces de camiños. De todos os xeitos, hai poucos cruzamentos, e nestes casos , sempre ir pendiente arriba.
Como está o camiño?
O camiño é moi estreito e ten moita pedra, especialmente no tramo intermedio e final, polo que hai que esquecerse de levar carritos ou cousas similares e recomendo ir con botas de montaña. No inverno, hai zonas húmidas, para o que non estaría mal levar calzado goretex.
Cal é a duración e distancia?
A subida máis longa son só algo máis de 4 quilómetros, que se pode facer entre unha hora e media e dúas horas, dependendo a forma física. A baixada pódese facer en algo menos de tempo, pero nalgunhas zonas as pernas sofren bastante polo desnivel (máis de 600 metros)
Afectan moito as condicións climatolóxicas?
Si. Hai que ter sempre presente que é unha montaña bastante alta e que está moi preto da costa. Esto, unido a que o camiño ás veces non se ve moi ben, fai que non se debe subir o Monte Pindo se hai néboa ou pouca visibilidade. Ademais, nestes casos non imos poder gozar de unha das maiores recompensas da ascensión: as vistas desde o cumio.
GUÍA DE SUBIDA DESDE O PINDO
Se vimos co noso vehículo, deixarémolo na localidade de O Pindo, nun aparcamento que hai ao carón da Igrexa de San Clemente. Por detrás da igrexa, ao fondo, vemos un camiño cun indicador preto dunha ponte de madeira. Ahí podemos decir que empeza a nosa ruta. Pouco despois do indicador, tomamos o camiño á dereita e xa comezamos subir por un camiño parte de el pegado a un muro de pedra. Despois dun rato, chegamos a unhas rochas que forman un pequeno outeiro onde estivo o antiguo Castelo de San Xurxo.
Nestas rochas, viramos nun pequeno cruzamento de sendeiros á esquerda e voltamos subir por unha ladeira onde podemos ver moitos piñeiros queimados do enorme incendio que sofreu este espazo natural no ano 2013.
Pouco despois, temos unhas das zonas da ruta con maior pendente e máis rochas, onde nalgún momento é mesmo necesario poñer a man para axudarnos a subir. Ás veces, pode que pareza que o camiño se perde pero non nos debemos preocupar, xa que non é difícil ver a ruta máis adiante e tamén temos sinais feitos colocando pequenas pedras unhas enriba de outras, postas por outros sendeiristas, que nos serven de guía.
Xa a pouca distancia do final, a pendente danos un respiro, e cruzamos unha pequena turbeira onde da gusto pasear e nos recuperamos do cansanzo. Aquí, podemos ver unha rocha cunha forma curiosa, coñecida como O Guerreiro.
Os metros do final da ascensión volven ser difíciles, pero estamos moi motivados pola panorámica e a proximidade do cumio. Cando vemos o sinal de formigón do vértice xeodésico sabemos que chegamos ao final da nosa ruta. Agora só nos queda descansar e gozar das fermosas vistas. En dirección ao mar, temos o Cabo Fisterra e toda a Ría de Corcubión e Cee. Xusto debaixo, a praia e a localidade de O Pindo. Ao sur, podemos ver a Praia de Carnota, a máis longa da Galiza. Ao norte, as terras do Concello de Dumbría, onde non hai que deixar de visitar moi preto deste lugar a Fervenza do Ézaro. E ao leste, se a visibilidade é boa, podemos chegar a ver ate o Monte Pedroso de Compostela. Sen dúbida, un lugar excepcional que farán esquecer todos os esforzos da subida.
Pois isto é todo! Espero que esta pequena guía vos sexa útil e vos guste este lugar polo menos tanto coma a min. E xa sabedes que, como é habitual neste blogue, se tendes algunha dúbida ou queredes deixar aquí algún consello máis, non dubidedes en escribir un comentario.
Que ver e guía práctica para visitar a capital do Xapón
Durante a nosa viaxe de un mes por Xapón, decidimos dedicar uns días para visitar esta gran cidade. Ao principio non demasiado tempo, xa que a nós as cidades grandes agóbiannos bastante, e nun par de xornadas xa queremos fuxir delas…pero Toquio foi unha excepción. É unha metrópole que ten moito que ver e na que ademáis estivemos moi a gusto, ao non ser para nada agobiante. A continuación, cóntovos o que para nós é imprescindible de visitar dedicándolle catro ou cinco días, seguido dunha pequena guía práctica que vos pode ser moi útil á hora de percorrer a cidade.
QUE VER EN TOQUIO
O primeiro lugar onde fomos nada máis chegar á Toquio foi o impresionante mercado do peixe de Tsukiji. É un sitio único e espectacular, caótico e á vez ordenado, onde podemos ver desde onde se subasta o peixe (ás 5 da mañá) ate a súa venta (a partir das 9h). Sen dúbida unha parada imprescindible ao visitar a cidade, que non deixa indiferente a ninguén.
Outro lugar dos imprescindibles é o Templo de Senso-ji, un dos mellores templos budistas da cidade. Situado no barrio de Asakusa, é un lugar cheo de espiritualidade dentro dunha gran metrópole, a onde sen dúbida paga a pena ir.
Ao outro lado da cidade está o Santuario de Meiji, onde aparte do lugar sagrado temos uns fermosos xardíns para pasear e fuxir por unhas horas do asfalto. Moi preto deste tranquilo espazo temos unhas das zonas con máis ambiente urbano de Toquio: Os barrios de Harajuku e Shibuya; moi bos para comprar os artigos máis sorprendentes do xapón e para gozar da vida nocturna.
Se queremos visitar barrios máis comerciais rodeados de enormes rañaceos debemos desprazarnos ate os barrios de Shinjuku e Ginza. Neste último lugar temos a uns pasos os xardíns do Palacio Imperial e a estación central de tren, o que podemos considerar o centro de Toquio.
Para completar a visita á cidade sería perfecto buscar unha boa panorámica da mesma. Nós escollimos para elo o edificio do Museo de Arte Mori, cunha vista espectacular que en días con boa visibilidade pode chegar a alcanzar o Monte Fuji.
Con todo o anterior xa temos para varios días, ainda que se temos algo de tempo non estaría de máis ir ate o Parque Ueno e os seus lagos ou ate o Barrio de Akihabara e as súas tendas manga.
EXCURSIÓNS PRETO DA CIDADE
Kamakura
A pouco máis dunha hora en tren do centro de Toquio temos a cidade costeira de Kamakura. É un lugar espectacular, situado entre varias montañas e a costa. Alí podemos ver varios templos, entre os que destacan o de Hachiman-gu e o de Kotoku-in, co seu buda xigante. Para ver varios dos templos e percorrer o lugar recomendo alugar unhas bicis, que se pode facer xusto en frente da estación de tren.
Kawaguchiko
Este lugar encóntrase na ladeira do Monte-Fuji. Así como a excursión ate Kamakura se pode facer indo e volvendo no mesmo día, neste caso recomendo durmir un día na zona, ou dous se pretendemos subir andando ate o cumio do Fuji. Vir só ate aquí paga a pena polas vistas desta montaña espectacular e os paisaxes do arredor, como o lago Kawaguchiko. Se non nos apetece facer a caminata do Fuji, unha boa idea para relaxarse neste lugar sería alugar unhas bicis para rodear o lago.
Nikko
Outro lugar espectacular a pouca distancia de Toquio e, coma no caso anterior, recomendo quedarse durmir polo menos un día, ainda que moita xente só lle dedica unhas pocas horas. Aquí hay numerosos templos sagrados dun valor incalculable, rodeados de montañas e preto dun espazo natural de gran valor.
GUÍA PRÁCTICA
Como desprazarse
O primeiro que hai que facer e pedir un bo mapa do metro nunha oficina de turismo. Comprar o billete non é difícil, e non hai máis que seguir as indicacións da máquina. Se temos o JapanRailPass, o metro non nos está incluído, pero si as liñas de tren que cruzan a cidade como son o Yamanote Line ou o Chuo Line. Tamén podemos desprazarnos en bus, onde hai que ter en conta que se sae pola porta de adiante, que vai ser onde pagaremos.
Onde comer
Hai moitos ltipos de restaurantes onde comer e moitísimos tipos de comida e prezos. Os mellores para min son onde van os salary man, os currantes das empresas da cidade, a xantar ou a cear ao rematar o traballo. En calidade – prezo son do mellor.
Onde durmir
Non é nada fácil buscar un aloxamento bo e ben de prezo nesta cidade. Eso sí, non fai falla pagar moito por un céntrico xa que éste non está nada ben definido e está todo moi ben comunicado con metro ou tren urbano. Nós quedamos nos seguintes, en habitación doble para dúas persoas:
· Hotel MyStays Kanda: entre 40 e 80€ a noite dependendo do día
· Hotel Horidone Villa: 55€ noite
· Hotel MyStays Kameido: 80€ noite
· En Kawaguchiko: Kawaguchiko Station Inn: 63€ noite
· En Nikko: Stay Nikko Guesthouse: 58€ noite
Pois isto é todo! E xa sabedes que, como é habitual neste blog, se tedes algunha dúbida, quederes deixar aquí algún consello máis, ou simplemente queredes comentar ou compartir algunha experiencia similar, non dubidedes en escribir un comentario.
Equipaxe que se pode levar nunha mochila ou maleta pequena para una viaxe longa…e sen facturar.
Depois de varias viaxes en avión ou tren, algún deles de máis dun mes de duración, moita xente me pregunta como podemos viaxar durante tanto tempo simplemente con una mochila de apenas 37.5 litros. Eu sempre respondo que si é posible, xa que por experiencia propia, moitas veces enchemos a maleta de “por se acasos” que o único que fan é ocuparnos espazo na equipaxe e cargarnos con máis peso. Ademais, un exceso de equipaxe fai que teñamos que facturar nos avións, cousa que non fai máis que aumentar o prezo do billete nalgunhas compañías e perder o tempo nos aeroportos.
Por iso, pensamos que cunha simple mochila é suficiente para levar o necesario, axudado de un pequeno bolso de viaxe para levar a documentación, o diñeiro e cousas similares
QUE LEVAR NA MOCHILA
Nós utilizamos una mochila de apenas 37.5 litros, que a consideramos suficiente para albergar toda a nosa equipaxe e ademáis non factura. Decidímonos por unha da marca North Face que é impermeable, xa que nos é moi útil cando viaxamos e se nos pon a chover, e así non mollamos o que hai no seu interior. O malo de este modelo é que ao ser tipo alforxa, non ten case ningún bolsillo exterior ou interior, polo que temos que levar outro bolso interior para levar certas cousas máis pequenas. Esto é o que levamos dentro da mochila nunha viaxe en verán (un por persoa. Neste caso poño o meu, pero a da miña parella é similar):
1 pantalón (aparte do que se leva posto). Moito mellor se é de secado rápido
6 camisetas de manga corta
1 camiseta de manga larga
1 camiseta térmica
1 polar
1 chuvasqueiro
7 calzoncillos
8 pares de calcetíns
1 mini botiquín (tiritas, ibuprofeno, paracetamol,…)
gafas de reposto
1 gorra
zapatos Gore-Tex
E esto é o que levamos na bolsa interior:
Cargador do móbil
Cargador da tablet
Cable GoPro
Cargador da cámara
Batería portátil
Trípode pequeño portátil
Adaptador de enchufe (en países con enchufes diferentes ao europeo)
Ladrón
Desodorante
Móbil de reposto
Xabrón
Pasta e cepillo de dentes
Crema de protección solar
QUE LEVAR NO BOLSO DE VIAXE
Como vos comentei antes, penso que é preciso levar tamén un bolso de viaxe aparte da mochila, para albergar cousas como documentación, cartos e similares. Esto é o que levamos dentro do noso bolso de viaxe: (Neste caso, pode ser un para dúas persoas ou levar dous bolsos máis pequenos)
Cámara de fotos compacta
Cámara tipo GoPro. Recoméndoa só para aficionados a este tipo de fotografía
Auriculares. Como complemento da tablet
Libreta de notas e bolígrafo
Tablet. Moi útil para entreterse en desprazamentos longos
Documentación. (pasaporte, billetes de avión, carnet de conducir internacional, etc…) Aconsello gardala protexida nun plástico
Carteira. Con tarxetas, DNI e cartos. Os cartos mellor repartilos en lugares diferentes
QUE LEVAR SE IMOS DURMIR EN ALBERGUES E HOSTELS
Se tedes previsto durmir en hostels ou albergues, preciso que vos pode ser necesario deixar algo de espazo para estes obxetos
· Chanclas, para as duchas
· Toallas. Nós usamos unhas de secado rápido
· Saco de dormir
· Candado. Nos albergues e hostels hai bastantes roubos
· Tapóns para durmir, tendo en conta o ruido de moitos albergues
QUE LEVAR SE VIAXAMOS EN INVERNO
Se viaxamos en inverno, teremos que deixar tamén algo más de espazo para a roupa, xa que ocupa máis. Haberá que engadir ademáis:
· Un bo abrigo. Se ten un forro dos que se quitan por dentro mellor. Polo xeral vai sempre fora da mochila
· Un par de amisetas interiores
· Polo menos un dos pares de zapatos que sexan tipo GoreTex
· Substituir a gorra por un gorro de inverno
· Luvas e bufanda se temos pensado ir a lugares moi frios
PARA NON ESQUECERSE DE NADA
Deixovos aquí un check list en pdf para anotar todo o que vaiades poñendo na mochila e non esquecervos de nada:
Pois isto é todo! E xa sabedes que como é habitual neste blog, se tendes algunha dúbida, queredes deixar aquí algún consello, ou simplemente pensades que para vós sería imprescindible algunha cousiña máis, non dubidedes en poñer un comentario.
Guía práctica, etapas e gastos para facer o Camiño Primitivo en bici
Cal é o Camiño Primitivo?
Como o seu nome indica, parece ser que esta ruta foi a que primeiro utilizaron os peregrinos que se dirixían a Compostela, xa que a capital do Reino na época das primeiras peregrinacións estaba en Oviedo. Na actualidade, este Camiño cruza o Principado de Asturias desde Oviedo, dirixíndose hacia Galiza pola montaña occidental asturiana pasando por localidades como Salas, Tineo, Pola de Allande e Grandas de Salime. Despois entra en Galiza por Fonsagrada, continuando en dirección a Lugo e xuntándose co Camiño Francés na localidade de Melide.
Onde comeza o Camiño Primitivo?
O Camiño Primitivo comeza en Oviedo, ainda que moita xente o fai como unha variante polo interior do Camiño do Norte, que vai hacia Compostela pola beira do mar Cantábrico. Polo tanto, no caso de que o peregrino veña facendo o Camiño do Norte desde Irún, verá que pouco despois da localidade asturiana de Villaviciosa o Camiño se divide en dous: Hacia Xixón seguindo pola costa; ou continuar hacia Oviedo polo Camiño Primitivo.
Cantos quilómetros ten?
Un total de 320 km se se fai polo trazado orixinal desde Oviedo, aínda que como veremos máis adiante coas etapas, nalgún tramo en bici é aconsellable ir por estrada, facendo algún quilómetro máis.
É apto para facelo en bicicleta?
Gran parte do Camiño se pode facer en bici polo trazado orixinal, aínda que nalgunhas zonas da alta montaña asturiana é moi difícil debido ao estado do camiño e a pendiente, en especial se imos con alforxas. Tamén depende moito do mes do ano no que o fagamos, xa que en época de choiva as veces está case impracticable. No apartado das etapas falo de que tramos son aptos ou non e posibles alternativas.
É moi duro para facelo en bici?
Desde logo que este non é un camiño nada fácil para facer en bici. Hai etapas de bastante pendente, que pode complicarse máis pola climatoloxía da zona, con choivas frecuentes e ate nevadas nas zonas de maior altitude. Tanto este camiño como o do Norte non teñen nada que ver co Camiño Francés, polo que aquí as etapas son bastante máis duras e hai que prever facer bastante menos quilómetros. De todos os xeitos, nada é imposible, sobre todo para ciclistas con algo de fondo e experiencia. Ademáis, sen dúbida algunha as paisaxes compensan o esforzo.
Canto pode costar?
Eu sempre digo que facer un camiño non é unha forma cara de viaxar, xa que os albergues non son caros e apenas hai que gastar en comer e pouco máis. O precio dun albergue privado anda sobre os 10€ persoa, pero se preferimos durmir en unha habitación privada, non é difícil encontrar sitios por 30 ou 35 € en habitación dobre (un pouco máis se inclúen almorzo). Para comer, hai bastantes sitios onde serven o menú do peregrino, que son moi consistentes e non soen pasar de 10€. A nós, indo dúas persoas e en 6 días, saíunos nun total de uns 435€, durmindo en habitación privada (ao final do post poño o desglose de gastos).
Como levo a bicicleta ao inicio do Camiño?
Pódese utilizar as empresas de mensaxería, pero nós preferimos levalas no autobús connosco. A empresa de buses ALSA, permite levar as bicicletas cun sobrecoste de 10€ por cada unha delas. Só hai que quitarlle a roda dianteira e tapalas cun plástico (pode ser mesmo con bolsas de lixo, xa que non son moi esixentes nisto).
Hai moitos peregrinos?
Afortunadamente o Camiño Primitivo aínda non está moi transitado. É decir, neste aspecto non ten nada que ver co Camiño Francés. E se nos referimos ao número de usuarios en bici aínda é moito menor, xa que é bastante duro.
Hai unha boa infraestructura?
Este camiño nunca o fixen en temporada alta, pero o resto do ano dispón dun número de albergues e outros aloxamentos que penso que é suficiente. Se nos referimos a bares e restaurantes, tamén non temos ningún problema, aínda que nas zonas de alta montaña hai distancias máis grandes sen eles.
Está ben sinalizado?
Nós non tivemos ningún problema neste camiño no referente á sinalización, polo que non hai máis que seguir as frecuentes frechas e cunchas para chegar a Compostela. O único a ter en conta é que a forma da cuncha é diferente en Asturias que en Galiza. Así, en Asturias, a dirección a seguir a indica o interior da mesma, mentres que en terras galegas é xusto ao contrario.
ETAPAS
Etapa 1: Villaviciosa – Oviedo: 45.64km
Ainda que para moita xente o Camiño Primitivo comeza en Oviedo, nós tomámolo coma unha prolongación cara o interior do Camiño do Norte, que xa fixemos un tempo antes e podedes ver neste enlace as etapas do mesmo. De feito, pouco despois de Villaviciosa temos unha bifurcación cos seus respectivos moxóns onde podemos escoller de seguir pola costa ou por Oviedo.
Unha vez que tomemos en dirección a Oviedo comezamos a subir o Alto de La Campa, no que nos últimos quilómetros finais deste alto recomendo facelos por estrada, xa que se hai moito barro é unha pista moi difícil para bici con alforxas e é preciso empurrar. Despois do alto o resto da etapa a Oviedo é moi fácil e podemos ir todo o rato polo camiño orixinal.
Etapa 2: Oviedo – Salas: 50,02km
Esta é unha etapa que pasa por paisaxes moi fermosas, e que é posible facer sempre polo camiño orixinal, ainda que as pendentes nalgún punto son bastante fortes, como por exemplo a subida ao Alto do Escamplero e, sobre todo, ao Alto do Fresno; este último tanto na subida como na baixada.
A etapa acaba cunha lixeira subida ate a fermosa e descoñecida vila de Salas.
Etapa 3: Salas – Pola de Allande: 61.3km
Nesta etapa as cousas se complican, xa que nos adentramos en zonas de montaña e a altitude e , sobre todo, o estado dos camiños deixan moito que desexar para unha bicis con alforxas. Sen dúbida que as paisaxes polo camiño que utilizan os peregrinos de a pé son ainda mellores, pero se non queremos sufrir sobre a bicicleta penso que é mellor facer esta etapa por estrada.
Sairemos de Salas pola N-634 ate La Espina, con apenas tráfico debido a recente apertura dunha autoestrada. Despois continuaremos ate Tineo pola AS-216, con algo máis de tráfico, pero que se reduce considerablemente tras pasar esta localidade. A poucos quilómetros de Tineo desviámonos cara á dereita pola AS-218 que nos leva a carón de dous importantes mosteiros: O de Obona e o de Bárcena.
A partir de aquí collemos unha estrada case deserta (a AS-219) ate Pola de Allande, subindo xa o noso primeiro porto de montaña deste Camiño, o Alto de Lavadoira.
Etapa 4: Pola de Allande – A Fonsagrada: 73.3km
Nesta etapa nos adentramos na alta montaña asturiana, polo que teremos aínda máis dificultades orográficas e de infraestructuras que a anterior, así que recomendo facer este tramo case sempre por estrada alternativa. Empezamos saindo de Pola de Allande subindo os case 10km do Puerto del Palo pola estrada AS-14, que non é que sexan excepcionalmente duros pola pendente pero un pouco si pola lonxitude.
Despois temos unha longa baixada, con fermosísimas vistas da montaña asturiana, que remata na Presa de Salime.
Desde a presa temos unha longa subida de case 800 metros de desnivel ate o Alto do Acevo, con algunhas pendientes considerables, sobre todo ao principio (ate a localidade de Grandas de Salime) e ao final. Pouco despois de cruzar o Alto do Acevo entramos en Galiza, onde a partir de aquí xa recomendo seguir o camiño orixinal ate A Fonsagrada.
Etapa 5: A Fonsagrada – Lugo: 60.6km
Nós esta etapa xa a fixemos varias veces, e sempre polo camiño orixinal mesmo no inverno, para gozar aínda máis das impresionantes paisaxes. De todos os xeitos, hai algún tramo onde pode ser boa opción ir por estrada no caso de ir moi cansos ou estar o camiño en mal estado, por exemplo entre Paradavella e A Lastra.
Unha vez que pasamos o Alto da Fontaneira o camiño vólvese moi fácil, e a partires de Castroverde pódese considerar case chan en comparación coas etapas anteriores.
Etapa 6: Lugo – Compostela: 103.62km
Esta é unha etapa bastante longa, e que pode ser difícil facela nun día para moita xente, polo que unha boa opción tamén sería acortala ate Melide ou Arzúa para chegar máis descansado a Compostela o día seguinte. Non é unha etapa moi dura, sobre todo se a comparamos coas anteriores, aínda que si se pode considerar un pouco rompepernas debido aos seus frecuentes «repechos».
Ate Melide (50 km aprox.) o único alto a resaltar é a subida á Serra do Careón, que non ten unha dificultade excesiva. Despois de Melide o Camiño Primitivo únese ao Camiño Francés, con todas as vantaxes que ten ( mellor infraestructura, mais servizos,…) e inconvintes (moitísima xente, paisaxe máis humanizado,…).
Chegamos a Compostela despois dunha baixada e entramos na cidade polo Barrio de San Pedro para acabar despois na impoñente Praza do Obradoiro. Recomendo descansar despois en Compostela polo menos un par de días, xa que é unha cidade que ben o merece, como conto neste post. E se aínda nos sobran forzas (e tempo) sería moi boa idea continuar ate Fisterra (neste enlace podedes ver a ruta en bici ate alí), para finalizar a nosa viaxe cunhas impresionantes vistas ao mar.
DESGLOSE DE GASTOS (para dúas persoas)
Como é habitual neste blog, poño aquí os gastos que fixemos na viaxe para que vos sexa útil ao facer o voso propio presuposto, ainda que lle tedes que sumar o coste de durmir nos dous días finais (en Lugo e Compostela), que nos non tivemos que pagar por ter aloxamento familiar. Tende en conta que tamén podedes aforrar un pouco máis se decides durmir de albergue e buscades sitios onde cear máis económicos.
· Día 1: Villaviciosa – Oviedo
Bus: tícket 2 persoas de Lugo a Villaviciosa con bicis: 80.48€
Almorzo: 4.6€
Cea: (Tierra Astur, Oviedo): 34.41€
Supermercado: 11€
Hotel Longoria, Oviedo: 41.90€ con almorzo
· Día 2: Oviedo – Salas
Comida (Sidrería Feudo Real, Grado): 13.5€
Supermercado: 2.65€
Cea (Casa Pachón, Salas): 20€
Hotel Soto, Salas: 30€
· Día 3: Salas – Pola de Allande
Almorzo: 9.4€
Supermercado: 8.03€
Cea: (Nueva Allandesa, Pola de Allande): 30€
Hotel Nueva Allandesa, Pola de Allande: 45€ con almorzo
· Día 4: Pola de Allande – A Fonsagrada
Supermercado: 10.14€
Cea (Restaurante Cantábrico, A Fonsagrada): 25€
Hostal Cantábrico, A Fonsagrada: 35€
· Día 5: A Fonsagrada – Lugo
Almorzo: 10€
Supermercado: 10.22€
· Día 6: Lugo – Compostela
Almorzo: 5.6€
Supermercado: 7.3€
Total gastos: 434,23€ (217.12€ persoa) en 6 días.
Pois isto é todo! E xa sabedes que como é habitual neste blog, se tendes algunha dúbida, queredes deixar aquí algún consello máis, ou simplemente queredes comentar ou compartir algunha experiencia vosa similar, non dubidedes en poñer un comentario.
Consellos para a túa viaxe polo Reino Unido e Irlanda
Logo de varias entradas sobre Reino Unido e Irlanda, comparto convosco esta guía práctica para que vos sirva de axuda na vosa viaxe a estes lugares. Espero que vos guste e vos sexa útil!
Como chegar:
Reino Unido e Irlanda están moi ben comunicados por vía aérea coa Península, e dependendo do destino e a saída, o voo pode durar menos de dúas horas. Outra opción é ir por terra en tren (vía Francia polo Eurotunel) ou estrada, este caso só recomendable se se van estar moitos días de viaxe nestes países. Neste caso pódese acceder tamén polo Eurotunel vía Francia ou collendo un ferry desde Santander ou Bilbao.
Documentación:
Tanto Reino Unido como Irlanda pertencen á Unión Europea, polo que o único requisito de entrada nestes países para cidadáns da UE é que leven o seu DNI. De todos os xeitos, non está de máis levar o pasaporte.
Fronteiras:
Nalgúns sitios son prácticamente inexistentes, por exemplo entre Irlanda e o Reino Unido. O único que poden controlar nalgunhas delas é que non nos pasemos da cantidade de alcohol ou tabaco permitido.
Seguridade persoal:
Estes países son moi seguros, así que a única norma de seguridade a seguir é a do sentido común: non deixar diñeiro nin obxectos de valor á vista no coche, vixiar a carteira e mochila en aglomeraciones, etcétera…
Urxencias sanitarias:
Para axilizar os trámites en caso dunha urxencia sanitaria nestes países, recoméndase levar a Tarxeta Sanitaria Europea, que calquera beneficiario da seguridade social pódea pedir gratuitamente nas súas oficinas.
Recomendo levar tamén un botiquín con certos medicamentos de uso corrente para a diarrea, estreñemento, paracetamol, alcohol, auga oxigenada,…
Comunicacións:
A cobertura de móbiles é moi ampla nestes países. Nós adoitamos levar dous móbiles, un de contrato e outro de tarxeta e de dúas compañías distintas, que sempre funcionaron sen problemas. Iso si, recomendo desconectar os datos de internet do móbil nada máis chegar e utilizar as wifi, xa que estas tarifas son moi altas. É fácil atopar redes wifi polo camiño nos aloxamentos, cafeterías, bares, bibliotecas públicas, oficinas de turismo,…
Información turística:
En moitas localidades que visitamos contan con oficinas de turismo onde proporcionan información turística gratuitamente. Nós informámonos antes da viaxe de moitos dos lugares turísticos por medio de guías de viaxe e internet. Ademais, levabamos connosco varias guías de países, algunhas nosas e a maioría prestadas gratuitamente por bibliotecas públicas.
Diñeiro:
Convén levar diñeiro en metálico e en tarxeta. O diñeiro en metálico non se debe gardar todo xunto, senón en lugares separados, para evitar roubos e perdas. En Irlanda utilizan o euro, pero non no Reino Unido. Nós levabamos algunhas libras en metálico que cambiamos antes de saír de viaxe. Tamén sacamos algunhas máis nun cajero automático que nos deu problemas, como conto neste diario de viaxe. Segundo me comentaron, hai algúns lugares en Inglaterra ou no Ulster onde non aceptan libras escocesas e viceversa, aínda que nós non tivemos problemas neste sentido.
Débese levar ademais varias tarxetas, mellor as de crédito que as de débito, xa que estas últimas non as aceptan nalgúns lugares (peajes de Francia ou na compañía de ferries Brittany Ferries, por exemplo). Visa ou Mastercard como tarxetas de crédito e Visa Electron e Maestro como de débito son das máis frecuentes.
Horarios:
Hai que ter en conta que os establecementos destes países sempre pechan antes que aquí, polo que moitas tendas sobre as 5 e media da tarde xa están pechadas. Excepcionalmente, en Irlanda vin supermercados abertos ata case as 10 da noite, ata en domingo. Os restaurantes e bares igual, polo que convén adiantar a hora da comida e da cea. Isto tamén é importante á hora de buscar aloxamento, especialmente en localidades pequenas.
Hai que destacar que tanto no Reino Unido como Irlanda débese atrasar unha hora o reloxo.
Onde durmir:
Nestes países hai moitas posibilidades de aloxamento en cantidade e calidade, desde luxosos hoteis ata campings e albergues. No Reino Unido e Irlanda é moi común aloxarse en casas particulares onde che alugan unha habitación e inclúen o almorzo do día seguinte, coñecido co nome de Bed and Breakfast (B&B). Hai moitísimos e en case todas as localidades. Adoitan estar sinalizados na estrada (moitos ata poñen nun cartel si teñen habitacións libres, vacancies, ou está completo, non vacancies), aínda que tamén se poden localizar nas oficinas de turismo, en internet, etc… Pódense atopar caras e baratas, aínda que o prezo medio rolda as 60-65 libras no Reino Unido e os 60-65 euros en Irlanda.
Os almorzos adoitan ser moi completos, podendo elixir en case todos entre o almorzo típico das illas (ovos, touciño, fabas, salchichas, tomate, …) ou o continental. Pero o mellor deste tipo de aloxamento é, sen dúbida, o trato familiar.
É de destacar que nos cuartos de baño das habitacións onde durmimos nas illas teñen un sistema nas duchas un pouco estraño para nós, xa que se manexa cunha especie de interruptor onde tamén se regula a temperatura, posto en marcha previamente con outro interruptor que polo xeral está no teito e ten forma de cordel. Doutra banda, precísase un tempo para afacerse ao funcionamento das cisternas.
Aparte do B&B, tamén se pode durmir en hoteis, hostels, albergues ou campings, aínda que este último non o recomendo xa que nestas illas chove bastante, e pola noite adoita facer bastante frío. Por esta razón nós só acampamos unha noite.
Non se debe esquecer ao entrar nas illas un adaptador de enchufes, xa que alí utilízanse de tres clavixas planas.
Onde comer:
Non son moi fan da comida destes países tanto pola súa calidade como polo seu prezo, polo que se é posible recomendo buscar un aloxamento con cociña. Nas localidades máis grandes sempre se pode atopar algún restaurante con comida de mellor calidade. Se de todos os xeitos se decide comer ou cear como a maior parte dos nativos, acudiremos a un pub ou a diversos locais de comida rápida para tomar fish and chips, pizzas, e todo tipo de fritangas.
Onde beber:
Sempre recomendo ir aos bares para relacionarse coa xente local. Tanto no Reino Unido como en Irlanda hai moitos e adoitan ter sobre todo cervexas de boa calidade. En Irlanda, os pubs son un mundo aparte, que ademais dun ambiente estupendo, contan con música en directo en moitos deles. Nesta entrada conto moitas cousas útiles sobre os pubs irlandeses.
Espero que todos estes consellos vos sirvan de axuda para viaxar por estes países. E xa sabedes que, como é habitual neste blog, se queredes engadir algún consello máis, tedes algunha dúbida, ou simplemente queredes compartir algunha experiencia vosa, non dubidedes en poñer un comentario.
Cousas que debes saber para conducir polos países onde se circula esquerda
Tanto no Reino Unido como en Irlanda, do mesmo xeito que noutros países non Europeos como India, Xapón ou Australia, conducen polo lado contrario ao noso. Isto fai que os desprazamentos por eses lugares sexan un pouco máis complicados do habitual, polo que me decidín a compartir aquí unha serie de consellos útiles que estou seguro que vos facilitarán a vosa visita por estes lugares.
É mellor ir no noso vehículo ou alugar en destino?
A resposta a esta pregunta dependerá sobre todo da distancia desde o noso lugar de orixe e do tempo que esteamos alí. En función destas variables non hai máis que facer contas e listo. Na nosa primeira visita a estas illas estivemos un mes, polo que levamos o noso coche particular, pero na última delas só permanecemos alí 10 días, polo que nos decidimos a alugar.
Doutra banda, moita xente pregúntame si é máis difícil adaptarse á condución pola esquerda co noso vehículo con volante á esquerda ou cun alugado alí con el á dereita. Personalmente eu adapteime moito mellor cando levei o meu coche, xa que aínda que era un pouco máis difícil nas manobras de adelantamento e nas rotondas, compensaba no aparcamento e ao cambiar de marcha (isto último soluciónase bastante alugando coche con cambio automático).
Que debemos levar no noso vehículo?
Para rodar polas estradas destes países débese levar o permiso de circulación do vehículo, o recibo do seguro e recoméndase tamén a carta verde do seguro. Non está de máis pedir na compañía de seguros un parte europeo de accidente. Si o vehículo non leva distintivo do estado na placa de matrícula, débese colocar unha pegatina identificativa.
Tendo en conta que as luces do vehículo do continente non están adaptadas para circular pola esquerda, recoméndase pegar unha pegatina nos faros para que non ceguen aos que nos cruzamos en sentido contrario. Eu compreinas nunha tenda do ferry que nos levou a Portsmouth.
Si o coche é de aluguer non nos temos que preocupar por nada do anterior, e o único que debemos levar é o contrato que fixemos na compañía, aparte dos demais papeis que sempre van no vehículo.
As distancias e velocidades
No Reino Unido, tanto as distancias como os límites de velocidade mídense en millas e millas por hora respectivamente, cousa á que si me custou adaptarme. No caso dos límites de velocidade levaba pegada unha nota no salpicadeiro cos límites máis comúns de millas por hora pasados a quilómetros por hora. Adoitan ser de 30mph (48km/h) en cidade, 60mph (96km/h) en estrada e 70mph (112km/h) en autopista. Nun coche de aluguer, as escalas do velocímetro e cuentakilómetros xa veñen en millas no Reino Unido.
Polo contrario en Irlanda, os límites de velocidade veñen en quilómetros por hora, polo que é máis fácil adaptarse.
As estradas
O estado das estradas principais no Reino Unido e Irlanda é bastante bo, aínda que non se pode dicir o mesmo das menos transitadas, como as do norte de Escocia ou moitas de Irlanda. Algunhas destas son moi estreitas e nalgúns lugares do norte escocés cheas de passing place, que son pequenos ensanches onde esperar a que pase o vehículo co que nos cruzamos nas estradas onde non collen os dous á vez. Circular moitos quilómetros por este tipo de estrada pode ser desquiciante. En Irlanda o estado dalgunhas estradas é bastante malo, especialmente nas zonas máis afastadas.
A sinalización
As estradas adoitan estar bastante ben sinalizadas, aínda que hai que recordar que están en millas. Só pode haber problemas coa sinalización nalgunha zona remota de Irlanda pero pouco máis. Neste país, é frecuente que algúns sinais e nomes dalgunhas poboacións veñan en gaélico. De todos os xeitos é recomendable levar GPS ou algunha aplicación no móbil con navegación offline.
Aparcamento
Para aparcar nas cidades hai dúas opcións: Ou buscar un aparcamento subterráneo (máis cómodo, seguro e caro), ou buscar unha zona de aparcamento público na rúa. Neste último caso, buscar onde aparcar adoita ser difícil, perdendo ás veces moito tempo en buscar un sitio libre. Fai falta, ademais, levar diñeiro solto para os parquímetros, e controlar o seu límite de tempo.
Peaxes
En Reino Unido non hai peaxes en autopistas, salvo nalgunha ponte de importancia. En Irlanda si hai autopistas de pago, que poden ser das de cabina de sempre, ou que se paguen por teléfono ou a través dunha web. A circunvalación de Dublín M50 é deste tipo.
Combustible
Respecto ao combustible pódese atopar en todos estes países gasolina sen chumbo e gasóleo en todos eles sen problemas, iso si, máis caros. En ningunha das gasolineras onde enchemos tiña servizo atendido, como é común nestes países.
Climatoloxía
Nós visitamos estes países en agosto e en pleno mes de decembro, e no primeiro caso podo dicir que prácticamente choveu todos os días da nosa viaxe, así que se deben levar os pneumáticos en bo estado e manter a distancia de seguridade. No inverno, son países onde non é raro que neve ou que sufran fortes xeadas, polo que debemos ir ben preparados e conducir con moita precaución.
Espero que todos estes consellos sírvanvos de axuda para desprazarvos polas estradas de estes países. E xa sabedes que, como é habitual neste blog, se queredes engadir algún consello máis, tendes algunha dúbida, ou simplemente queredes compartir algunha experiencia vosa, non dubidedes en poñer un comentario.
Cousas que debes saber cando entres nun pub en Irlanda
Por que hai que ir aos pubs en Irlanda?
Os pubs son visita obrigada cando se viaxa a este país, ao ser o lugar onde están gran parte dos irlandeses, de todas as idades, no seu tempo libre. Sen dúbida son o sitio ideal para tomar contacto coa xente local e de coñecer a súa forma de vida, polo que non tería sentido unha viaxe a Irlanda se non entramos nun pub.
Cales son os mellores?
Mellor buscar pubs sen turistas. Se estamos en Dublín, eu recomendo fuxir dos grandes pubs da zona do Temple Bar, no centro da cidade, que aparte de ser máis caros, hai máis xente de outros países que irlandeses. Por esta razón, tanto en Dublín como en outras localidades turísticas, o mellor é distanciarse un pouco do centro e buscar locais máis auténticos.
Personalmente, eu gosto moito dos pubs das localidades máis pequenas do país, onde se coñece todo o mundo e un foráneo non pasa en absoluto desapercibido. Nestes casos, coa axuda dunhas pintas e un pouco de habilidade social, é probable que en pouco tempo estemos falando coa xente, e mesmo non sería raro que nos convidasen a unha ronda.
Que se pode tomar?
Ainda que tamén é habitual a venta de bebidas alcohólicas de elevada graduación como o whisky, o máis común é tomar cervexas. Hai cervexas de varias marcas e tipos, e case todas se poden tomar de presión. Poden ser rubias (blonde) ou negras, onde a máis coñecida é sen dúbida a Guinness, moi demandada pola sociedade irlandesa.
Canto costa unha pinta de Guinness?
Unha pinta (aproximadamente 600ml) de Guinness soe andar en torno aos 4 euros nun pub non turístico e subir ate case os 6 euros nun local como o mítico Temple Bar. O resto das cervexas de presión soen ter un prezo similar. As bebidas alcohólicas de maior graduación son ainda máis caras, e a cantidade que botan nestes lugares nunha copa é ridícula se as comparamos coas de aquí. Por certo, é habitual pagar ao pedir a consumición.
Hai sempre música en directo?
É moi común escoitar nos pubs irlandeses música en directo. Nos pubs turísticos é sen dúbida máis habitual, pero soen ser actuacións bastantes formais. De novo, eu recomendo buscar locais máis auténticos, onde a música en directo a menudo é so en fins de semana e vacacións, pero que nos farán sentir como se estivesemos en familia.
Cal é o horario habitual?
O horario de apertura depende do local, especialmente se dan tamén comidas. O de feche soe ser sobre a medianoite, ainda que nas fins de semana pode prolongarse ate como moito a unha da mañá. Na zona do Temple Bar de Dublín os pubs fechan máis tarde, polo que neste caso soen ser unha boa opción para os que nos gusta alongar a noite.
Espero que esto vos sirva de axuda para visitar os pubs de Irlanda e coñecer a auténtica sociedade irlandesa. E como é habitual neste blog, se queredes engadir algunha recomendación, tendes algunha dúbida ou queredes comentar algunha experiencia vosa, non dubidedes en poñer un comentario.