A Lenda de Santa Mariña, e pegadas castrexas, romanas e medievais, a pouca distancia de Allariz
A Pía de Santa Mariña e, ao fondo, o antiguo castro do Outeiro dos Pendóns
Poucos lugares hai onde a historia e a lenda sexan tan sorprendentes como en Augas Santas. Quen chega ate aquí, ven sen dúbida buscando algo único. A quen lle guste a historia, vai gozar dunha serie de impresionantes restos da cultura castrexa, romana e medieval, que non son nada comúns. Por outro lado, os amantes das lendas, xa sexan paganas ou cristiáns, van ter neste lugar unha boa fonte para a súa imaxinación, porque non hai pedra, árbore, fonte,…que non teña un significado en toda esta parroquia.
Sendeiro pola ruta arqueolóxica de Augas Santas
A maior parte dos visitantes chegan á aldea de Santa Mariña de Augas Santas desde Allariz, que é ao concello ao que pertence, e se encontra a só 6 kilómetros do seu centro.
Santa Mariña de Augas Santas está a uns 6 km de Allariz, pola estrada OU-0101
Esta aldea xa, por si soa, hai que dedicarlle un tempo para dar un paseo por ela. Declarado Conxunto Histórico – Artístico, conta con moitas casas tradicionais ben conservadas e nun bo estado en xeral. Ten, ademais, algún artesán nas súas rúas. A igrexa de Santa Mariña, románica do século XII con engadidos do XVIII, destaca sobre o Seguir leyendo AUGAS SANTAS: ENTRE A HISTORIA E A LENDA→
Guía para coñecer unhas das xoias paixasísticas do concello de Viveiro e da Mariña Lucense
Pozo da Ferida
O concello de Viveiro é ben coñecido sobre todo polo seu casco antigo, coa famosa Porta de Carlos V, e as súas praias, que atraen a moitos turistas cada ano. Pero tamén esconde outras marabillas que a moitos dos seus visitantes se lle escapan. Por un lado o Pozo da Ferida, unha espectacular fervenza que remata nunha bucólica paisaxe cun lago que parece un conto de fadas. Por outro lado o Souto da Retorta (tamén coñecido como Eucaliptal de Chavín), que máis que pola súa paisaxe, é un bosque que destaca sobre todo polos seus enormes exemplares de eucalipto, plantados a principios do século XX, e que alcanzan proporcións enormes, o que fan deste sitio tamén un lugar único.
Pozo da Ferida
O Pozo da Ferida
Ainda que se pode chegar desde varias rutas, a máis rápida e cómoda é ir en coche ate a estrada máis preto da fervenza, e despois continuar andando uns 700 metros por un sendeiro que nos levará ate o mesmo Pozo da Ferida.
Acceso ao Pozo da Ferida en coche
Teremos que conducir 14 km desde o centro da localidade de Viveiro, primeiro saindo pola LU-540 dirección Lugo, despois tomar un cruce á esquerda pola LU-161 dirección Mondoñedo (neste cruce viraremos á dereita se vimos pola estrada de Lugo), e posteriormente seguir os carteis que nos levarán pola LU-P-2604. Tras pasar uns km de monte, ao ver as primeiras casas, seguir a indicación á dereita ate que a estrada se converta nunha pista de terra. Neste punto aparcaremos o noso vehículo e comezaremos a andar os 700 metros que nos separan do Pozo da Ferida.
Acceso ao Pozo da Ferida a pé
Tras dar os primeiros pasos pola pista de terra, unha indicación ao carón dunha casa en ruinas nos indicará un camiño á dereita.
Indicación ao Pozo da Ferida pouco despois de aparcar o vehículoInicio do camiño a pé
Ao pouco de comezar a andar, pasamos por diante doutras ruinas, e despois duns cantos metros máis, vemos que do noso camiño sae un ramal á dereita, que nos leva a un río cunha pequena presa e á parte superior da fervenza do Pozo da Ferida. Ainda que o lugar tamén ten o seu encanto, debemos continuar polo sendeiro anterior, que agora se converte nunha pronunciada baixada.
Chegando ao Pozo da Ferida
Tras unha curva á dereita, a pendente disminúe e nos leva aos pocos metros xa directamente ao Pozo da Ferida.
Muiño á chegada ao Pozo da Ferida
O primeiro que vemos é un antigo muíño, e xa detrás de el, encontrámonos coa fermosa fervenza e o seu lago. Un lugar inesquecíble.
Pozo da Ferida
O Souto da Retorta
O Souto da Retorta, tamén coñecido como o Eucaliptal de Chavín, non é un lugar tan fermoso coma o anterior, mais non por elo menos interesante.
Enorme eucalipto no Souto da Retorta
De feito, trátase dun pequeno bosque de eucalipto acompañado de outras especies do país, nunha paraxe á beira do Río Landro. A particularidade do lugar está en que os eucaliptos foron plantados a finais do século XIX, polo que podemos ver as árbores máis altas da Galiza. Entre elas destaca «o avó«, un enorme eucalipto que chega ate os 67 metros de altura e 10,5 metros de perímetro do tronco, que semella a pata dun elefante.
Acceso en coche ao Souto da Retorta
Chegar ate o Souto da Retorta é doado. Encóntrase a só 7,3 km en coche desde o centro de Viveiro, e non hai máis que seguir a LU-540 dirección Lugo ate chegar a un cruce á esquerda ao pouco de sair da vila, que nos leva pola LU-161 dirección Mondoñedo. Se vimos desde Lugo pola LU-540 non nos fará falla entrar en Viveiro, xa que podemos virar neste mesmo cruce á dereita. Despois continuamos pola estrada LU-161 ate a localidade de Chavín, onde está indicado o aparcamento onde deixaremos o noso vehículo. O aparcadoiro está xusto aos pes do Souto da Retorta, e xusto á entrada xa temos un panel explicativo sobre o lugar.
Acceso a pé ao Souto da RetortaPanel de inicio do camiñoPrimeiros pasos polo Souto da Retorta
Desde aquí ate o exemplar más famoso (o avó) non hai máis de 800 metros, por un sendeiro sen pendente que vai a carón dun canal, rodeado sempre de bosque.
O avó
O avó é doado de localizar. Rodeado dun valado de madeira, para non danalo, destaca sobre as demáis árbores.
O pé de O Avó
Ao seu carón, un panel explicativo nos conta por que esta é unha das árbores máis coñecidas do país.
Souto da Retorta
Pois isto é todo! e xa sabedes que, coma é habitual neste blog, tedes algunha dúbida, queredes deixar aquí algún consello máis, ou simplemente vos gustaría comentar algo sobre o lugar, non dubidedes en escribir un comentario.
Descubrindo unhas das mellores pegadas de arte rupestre do mundo
Campo Lameiro
Ainda que non é estrano na nosa terra encontrar petróglifos, un dos lugares onde temos unha maior concentración deles é no Concello de Campo Lameiro. Situado a poucos quilómetros ao nordés da cidade de Pontevedra, nas terras de Campo Lameiro podemos ver unhas das mellores mostras deste tipo de arte rupestre, que se poden ver talladas en pedras por distintos puntos do concello ou mesmo dentro do recinto do Parque Arqueolóxico da Arte Rupestre (PAAR), onde ademais dun centro de interpretación, hai unha superficie de máis de 20 hectáreas cunha gran concentración de importantes petróglifos, que mesmo se poden ver nunha visita guiada.
Petróglifo no Chan da Lagoa
O PAAR DE CAMPO LAMEIRO
Ao chegar a Campo Lameiro, o primeiro que recomendo facer é visitar o PAAR. Está ben sinalizado, xa antes de chegar á capital da vila, polo que é case imposible perderse. Unha vez no PAAR, e tras pagar a entrada (4,50€), nos diriximos a ver o centro de interpretación, onde uns paneis nos explican as orixes e outras informacións sobre o arte rupestre. Podemos ver tamén unha proxección sobre a mesma temática, así como a reconstrucción de como sería a vida nesa época.
Petróglifo no PAAR
Pero o mellor do PAAR está no exterior. Co mapa que nos deron na entrada, saímos a descobrir un excepcional conxunto de petróglifos por unha ruta de máis de 3 quilómetros ben sinalizada. Para elo, recomendo facer a ruta cunha visita guiada (só 1€ a maiores da entrada), que soe haber entre 2 e 3 ao día dependendo da tempada.
Laxe dos Cabalos
A visita guiada comeza coa Laxe da Forneiriña, onde temos o primeiro contacto co lugar. Despois continua coa impresionante Laxe dos Cabalos, cunha fermosa e enorme figura animal. A seguinte parada é o Outeiro dos Cogoludos, con varios círculos concéntricos, así como algunha figura animal e ate un guerreiro. A visita acaba cunha parada na reconstrucción dun poboado da época, onde se pode acceder a varias chozas. Este percorrido dura aproximadamente unha hora, ainda que se se desexa, se poden ver o resto dos petróglifos do recinto por libre.
Petróglifo en Matabois
OUTROS PETRÓGLIFOS NO CONCELLO
Mais non só hai petróglifos no PAAR. Non moi lonxe do centro de interpretación, tamén podemos ver outras xoias do arte rupestre. Uns dos máis destacados son os do Campo de Matabois, onde se poden ver ate espadas. Non moi lonxe, está o de Chan da Lagoa, onde se poden ver algunhas figuras de animais.
Chan da Lagoa
Outro dos conxuntos máis interesantes do concello é a que está no Castro de Penalba. Situado nun alto sobre os restos dun antigo castro e preto dunha capela, podemos ver a famosa Pedra da Serpe, onde se representa a unha serpe, ou se cadra dúas no momento do apareamento. Como é común na Galiza, este lugar ten asociado unha serie de lendas e crenzas, relacionadas coa fertilidade.
Área de Peñalba
E ainda temos máis petróglifos espallados polo concello, algúns deles non tan famosos e outros en zonas de peor acceso. De todos os xeitos, todos os anteriores son unha boa mostra do mellor do arte rupestre, e estou seguro que non defraudarán a ninguén que visite este lugar.
Pedra da Serpe
Pois isto é todo! Espero que esta pequena guía vos sexa útil e vos guste este lugar polo menos tanto coma a min. E xa sabedes que, como é habitual neste blogue, se tendes algunha dúbida ou queredes deixar aquí algún consello máis, non dubidedes en escribir un comentario.
Guía para subir ao Monte Pindo, unha das montañas máis emblemáticas da Galiza
Desde o cumio do Monte Pindo
Para os que coma min vivimos algún tempo na comarca da Costa da Morte, O Monte Pindo, ou A Moa como lle chamábamos na zona, sempre foi un lugar moi especial. En primeiro lugar a súa forma, con esas rochas de cor anaranxada que chaman tanto a atención desde moitos quilómetros ao redor; por outro lado a súa beleza, os atractivos naturais, as vistas de gran parte dunha das rías máis fermosas que existen, así coma as súas lendas e historia, fan de Monte Pindo un lugar que recomendo coñecer a todo o mundo. Comparto polo tanto aquí, unha pequena guía práctica que pode ser útil para todo aquel que pretenda subir a pé (non existe outra forma) ate o cumio desta montaña emblemática.
Mapa Monte Pindo
Que posibles rutas hai para chegar ao cumio?
As rutas máis utilizadas son dúas: A máis famosa e recomendable, e tamén máis longa, é a que sae desde a localidade de O Pindo, que describirei máis abaixo. Hai outra máis curta, que empeza preto do Encoro de Santa Uxía, que permite aforrarnos uns cantos metros de desnivel, pero na que nos perderemos partes interesantes do percorrido.
O Monte Pindo desde Fisterra
Hai que estar en boa forma física?
Como ten bastantes metros de desnivel e o camiño non está en moi bo estado, hai que ter un mínimo de forma física para subilo. De todos os xeitos, non fai falla ser un atleta e poden subir mesmo nenos que non sexan moi pequenos.
Cartel ao inicio da ruta
Están ben sinalizadas?
Ainda que hai un cartel onde empeza a ruta e unhas cantas pintadas coas liñas blanca e amarela nalgunha rocha, non está sinalizado onde fai máis falla, é decir, nos cruces de camiños. De todos os xeitos, hai poucos cruzamentos, e nestes casos , sempre ir pendiente arriba.
Como está o camiño?
O camiño é moi estreito e ten moita pedra, especialmente no tramo intermedio e final, polo que hai que esquecerse de levar carritos ou cousas similares e recomendo ir con botas de montaña. No inverno, hai zonas húmidas, para o que non estaría mal levar calzado goretex.
Altimetría da subida ao Monte Pindo
Cal é a duración e distancia?
A subida máis longa son só algo máis de 4 quilómetros, que se pode facer entre unha hora e media e dúas horas, dependendo a forma física. A baixada pódese facer en algo menos de tempo, pero nalgunhas zonas as pernas sofren bastante polo desnivel (máis de 600 metros)
Afectan moito as condicións climatolóxicas?
Si. Hai que ter sempre presente que é unha montaña bastante alta e que está moi preto da costa. Esto, unido a que o camiño ás veces non se ve moi ben, fai que non se debe subir o Monte Pindo se hai néboa ou pouca visibilidade. Ademais, nestes casos non imos poder gozar de unha das maiores recompensas da ascensión: as vistas desde o cumio.
Inicio da ruta
GUÍA DE SUBIDA DESDE O PINDO
Se vimos co noso vehículo, deixarémolo na localidade de O Pindo, nun aparcamento que hai ao carón da Igrexa de San Clemente. Por detrás da igrexa, ao fondo, vemos un camiño cun indicador preto dunha ponte de madeira. Ahí podemos decir que empeza a nosa ruta. Pouco despois do indicador, tomamos o camiño á dereita e xa comezamos subir por un camiño parte de el pegado a un muro de pedra. Despois dun rato, chegamos a unhas rochas que forman un pequeno outeiro onde estivo o antiguo Castelo de San Xurxo.
Restos do incendio do 2013
Nestas rochas, viramos nun pequeno cruzamento de sendeiros á esquerda e voltamos subir por unha ladeira onde podemos ver moitos piñeiros queimados do enorme incendio que sofreu este espazo natural no ano 2013.
Praia de Carnota desde o Monte Pindo
Pouco despois, temos unhas das zonas da ruta con maior pendente e máis rochas, onde nalgún momento é mesmo necesario poñer a man para axudarnos a subir. Ás veces, pode que pareza que o camiño se perde pero non nos debemos preocupar, xa que non é difícil ver a ruta máis adiante e tamén temos sinais feitos colocando pequenas pedras unhas enriba de outras, postas por outros sendeiristas, que nos serven de guía.
O Guerreiro
Xa a pouca distancia do final, a pendente danos un respiro, e cruzamos unha pequena turbeira onde da gusto pasear e nos recuperamos do cansanzo. Aquí, podemos ver unha rocha cunha forma curiosa, coñecida como O Guerreiro.
Fisterra e Ría de Corcubión e Cée desde o cumio do Monte Pindo
Os metros do final da ascensión volven ser difíciles, pero estamos moi motivados pola panorámica e a proximidade do cumio. Cando vemos o sinal de formigón do vértice xeodésico sabemos que chegamos ao final da nosa ruta. Agora só nos queda descansar e gozar das fermosas vistas. En dirección ao mar, temos o Cabo Fisterra e toda a Ría de Corcubión e Cee. Xusto debaixo, a praia e a localidade de O Pindo. Ao sur, podemos ver a Praia de Carnota, a máis longa da Galiza. Ao norte, as terras do Concello de Dumbría, onde non hai que deixar de visitar moi preto deste lugar a Fervenza do Ézaro. E ao leste, se a visibilidade é boa, podemos chegar a ver ate o Monte Pedroso de Compostela. Sen dúbida, un lugar excepcional que farán esquecer todos os esforzos da subida.
Terras do Concello de Dumbría desde o cumio do Monte Pindo
Pois isto é todo! Espero que esta pequena guía vos sexa útil e vos guste este lugar polo menos tanto coma a min. E xa sabedes que, como é habitual neste blogue, se tendes algunha dúbida ou queredes deixar aquí algún consello máis, non dubidedes en escribir un comentario.
O litoral Cantábrico é un destino imprescindible para moitos viaxeiros. As paisaxes costeiras, importantes cidades ao pé de praia, e localidades turísticas como Zarautz, San Vicente de la Barquera, Llanes, Ribadeo, etc… fan desta costa unha das máis visitadas da Península. No meu caso, xa a teño percorrido en varias ocasións, ainda que agora quería coñecela dunha forma moi diferente: En bici, seguindo a ruta xacobea a Compostela.
Hondarribia
Como acostumo a facer en moitas viaxes que publico neste blog, tentarei compartir con vos a diario da viaxe, co percorrido diario, fotos, consellos,etc,… Ao final do post podedes ver o resumo de gastos (para dúas persoas) e quilómetros percorridos etapa a etapa. Espero que vos guste e vos sexa útil.
DÍA 1: CHEGADA E A PREPARARSE PARA A RUTA
IRÚN – HONDARRIBIA (5.52 km)
Chegamos a Irun sobre as 2 da tarde no tren procedente de Burdeos, xa que rematábamos a nosa viaxe por Europa no Interrail (neste enlace podedes ver a diario de viaxe do Interrail). Así que despois de xantar, fomos buscar as bicis na delegación dunha empresa de mensaxería. Despois de montalas e de sellar a credencial do peregrino no albergue de peregrinos de Irún, comezamos o camiño xa ben entrada a tarde, polo que este día non pudimos facer máis de 5 quilómetros, a distancia que separa Irún do albergue Capitan Altximista (bastante caro), pretiño de Hondarribia.
Pasaia
DÍA 2: DURA ETAPA E FERMOSAS PAISAXES
HONDARRIBIA – Pasaia – Donostia – Orio – ZARAUTZ (52.86 km)
Comezar a pedalear subindo o Monte Jaizkíbel é a mellor forma de entrar en calor. Lástima que o estado do camiño xacobeo sexa nesta zona bastante difícil para unha bici con alforxas, polo que preferimos concluir o porto pola estrada. Despois, baixada ate a fermosa localidade de Pasaia, onde hai que coller un barquiño para cruzar a ría.
Igueldo, Donostia
A poucos kilómetros chegamos a Donostia e a atravesamos por un comodísimo carril bici que fai imposible perdernos e, ademáis, levanos ao carón da Praia da Cuncha. Os quilómetros restantes ate Zarautz son bastante duros, con moitos desniveis e cun estado do camiño un pouco duro para unha bici con alforxas, polo que é recomendable en moitos casos continuar pola estrada. Por sorte, a guía que levamos, Camino del Norte en BTT, de Juanjo Alonso (Editorial Desnivel), indicanos as alternativas para bici. Xa na turística Zarautz, hai moitos restaurantes, bares e hoteis ainda que todo bastante caro. Para durmir nós optamos polo albergue municipal (donativo).
Costa Vasca
DÍA 3: CONTINUA O PASEO POLA COSTA VASCA
ZARAUTZ – Getaria – Zumaia – Deba – Mutriku – Ondarroa – MARKINA (54.24 km)
Esta etapa a fixemos case sempre por estrada, xa que segundo a guía o camiño está en moi mal estado para a bici. De todos os xeitos, a parte costeira desta ruta é moi bonita e pasa por interesantes localidades como Zumaia, Deba, Mutriku ou Ondarroa, onde xira ao interior. Decidimos durmir en Markina (no albergue municipal, donativo), xa que hai bastante distancia ate a seguinte poboación.
Mosteiro de Zenarruza
DÍA 4: OS MONTES VASCOS POR ESTRADA
MARKINA – Gernika – Lezama – BILBO (67.73 km)
Como xa coñecíamos a dureza desta etapa, decidimos que sería mellor facela por estrada, tendo en conta o durísima que é polo trazado orixinal do camiño e o pouco tráfico das estradas alternativas. Penso que non nos equivocamos, xa que pedaleamos case sempre por estradas secundarias atravesando caseríos, montes,…e tres portos de montaña que nos deixaron cansadísimos ao chegar a Bilbo. Aqui decidimos durmir de hotel para descansar por un día sen toques de queda, ronquidos e madrugóns.
Bilbo
DÍA 5: DE NOVO NA COSTA
BILBO – Getxo – Portugalete – Castro Urdiales – ISLARES (56.8 km)
Máis descansados que os días anteriores, partimos hacia a costa polo trazado alternativo ao camiño, na marxe dereita da Ria de Bilbo, moito máis turística dentro do que cabe nunha cidade industrial. Para cruzar a ría, utilizamos o transbordador da mítica Ponte de Vizcaya, aínda hoxe moi utilizada, e que nos deixa en pouco máis dun minuto en Portugalete. Nesta localidade, podemos facer un pouco de trampa para chegar á parte alta da mesma sen esforzo utilizando unhas «aceiras mecánicas». Despois, dirixímonos até a costa por un bidegorri (carril bici) de varios quilómetros. Xa ao carón do mar, volvemos ao típico camiño rompepernas xunto ao cantábrico que nos acompañará até terras galegas. Tras pasar Castro Urdiales decidimos durmir en Islares. Alí, pasamos a noite nun cámping que alquila tendas de campaña ben equipadas por pouco máis do que costa o albergue da mesma localidade.
Guggenheim, BilboPonte de Vizcaya
DÍA 6: CRUZANDO RÍAS EN CANTABRIA
ISLARES – Laredo – Santoña – Somo – Santander – BEZANA (67.94 km)
Desde que o día anterior entramos en Cantabria, pedaleamos sempre o máximo posible polo camiño orixinal a Compostela, sempre que as condicións do camiño o permitan. Despois de Islares, pasamos pola localidade de Laredo e cruzamos a ría ate Santoña por barco. Unhas cantas costas despois chegamos a outra ría onde temos que utilizar de novo outro barco para ir a Santander. Pouco estivemos nesta cidade, que xa coñecemos ben, e paramos a durmir no albergue de Santa Cruz de Bezana (donativo, incluído almorzo e cea).
Chegando a Santander
DÍA 7: ATRAVESANDO LUGARES HISTÓRICOS
BEZANA – Santillana de Mar – COMILLAS (61.53 km)
Se de algo se pode caracterizar esta etapa é de rompepernas. A verdade é que o é todo o camiño, mais neste tramo moito máis. De todos os xeitos a bondade do clima cantábrico e as paisaxes fan que se vaia levando ben. Ademáis, cruzar lugares históricos tan importantes coma Santillana de Mar ou Comillas fan que te sintas como un turista máis que coma un ciclista. Comillas, aparte de histórica, tamén é un destino moi típico de praia, o que fai que todos os aloxamentos (incluído o albergue) estén cheos no verán. Afortunadamente, nós atopamos de casualidade unha habitación nunha casa privada por 30 euros.
Santillana de MarCasa do Indiano, Colombres
DÍA 8: CHEGADA A ASTURIAS
COMILLAS – San Vicente de la Barquera – Unquera – Llanes – VILLAHORMES (72.33 km)
Fermosa etapa ao carón do mar, pasando pola Praia de Oyambre, San Vicente de la Barquera, Unquera, Colombres (onde podemos visitar a casa do Indiano)… pero sobre todo, o mellor da etapa é o tramo que discurre pola ruta de gran percorrido GR AS-19 pouco despois de entrar en Asturias, moi ben acondicionado para bicis. Tras pasar Llanes, continuamos pola beira da estrada AS-263 até que nos cansamos, así que buscamos para durmir en Villahormes, concretamente no albergue privado Punta Pestaña.
Pola GR AS 19 en Asturias
DÍA 9: GOZANDO DA COMIDA ASTURIANA
VILLAHORMES – Ribadesella – Colunga – Villaviciosa – AMANDI (58.93 km)
Etapa con moito asfalto, que se vai levando ben gracias a beleza e o bo clima de Asturias. O camiño pasa pola turística Ribadesella, típico lugar onde facerse unhas fotos xunto aos seus palacetes ao carón da praia. En Colunga, toca parar para recuperar forzas coa boa cociña asturiana. Xa en Villaviciosa, buscamos un sitio onde durmir. Como alí estaba todo cheo, atopamos unha casa rural poucos quilómetros máis adiante ao carón do camiño, nunha casa rural na aldea de Amandi.
Subindo o Alto da Cruz
DÍA 10: A ASTURIAS MÁiS URBANA
AMANDI – Xixón – AVILÉS (57.82 km)
Despois de Amandi, pouco despois de onde se desvía o Camiño Primitivo (que fixen un tempo despois, e que falo nesta entrada do blog), comeza a dura subida ao Alto de la Cruz, sen dúbida unha boa forma de queimar o almorzo. A pouca distancia, e tras voltar subir outro alto, chegamos a cidade de Xixón. A ruta pasa ao carón da Praia de San Lorenzo e polo centro da cidade, polo que pode ser un bo lugar para xantar. Pola tarde, continuamos rumbo Avilés, onde pedaleamos bastantes quilómetros a través de barrios urbanos e industriais. A cidade de Avilés, ben coñecida por min xa que traballei alí dous anos, non é tan fea como parece polos seus redores, polo que merece unha parada para pasear polo centro e para gozar dos bos sitios para cear que ten.
Hórreo en Asturias
DÍA 11: UN PASEO POLA N 632
AVILÉS – Soto del Barco – Soto de Luiña – Cadavedo – CANERO (75.17 km)
A etapa sae de Avilés polas vilas de Salinas, Piedras Blancas e Soto del Barco, a partir de onde decidimos seguir pola N 632, tendo en conta a recomendación da xente da dificultade do camiño orixinal para as bicis con alforxas. Ainda que ao principio hai que compartir a vía con bastante tráfico, a cousa cambia a partir da Concha de Artedo, onde a estrada vólvese moi tranquila e pasa por sitios fermosos que fan da ruta un paseo, aínda que non por eso deixa de haber bastantes desniveis. Despois dunha parada a xantar no Restaurante Cabo Vidio (bastante caro, mais cunha calidade que paga a pena), xa entrada a tarde, escollimos para durmir un albergue en Canero (preto de Luarca), que pertence ao Hostal Canero, que sorprendentemente non tiña a ningún peregrino ainda sendo pleno agosto.
Soto del BarcoA tranquila N 632
DÍA 12: DÍA DE SOL E PRAIA PARA DESPEDIRNOS DA COSTA
CANERO – Luarca – Navia – Tapia de Casariego – RIBADEO (72.75 km)
Fixemos este tramo un bonito dia de domingo, bastante soleado pero, coma acostuman ser estes días de verán na costa cantábrica, con temperaturas suaves…así da gusto pedalear! Despois de unhas paradiñas en Luarca e Navia, a etapa vai pola campiña costeira preto da costa e ás veces ao carón de algunha praia, chea de xente nestas datas. Pouco despois de Tapia de Casariego, continuamos polo camiño de terra da senda costeira que vai xunto ao mar. Tras cruzar a Ponte dos Santos, entramos na primeira localidade baixo administración galega: Ribadeo. Alí descansamos na Pensión Linares, situada na mesma praza da vila e a bo prezo.
Porcía, AsturiasPraia de Peñarronda, Tapia de Casariego
DÍA 13: O INTERMINABLE ALTO DA XESTA
RIBADEO – Lourenzá – Mondoñedo – Abadín – MARTIÑÁN (68.40 km)
Despedímonos do mar en Ribadeo rumbo a Mondoñedo. Ate esa localidade é unha etapa típica rompepernas, con subidas e baixadas bastante fortes, mais con fermosas paisaxes que compensan o esforzo. Despois dunha parada na vila medieval de Mondoñedo, o camiño tórnase nunha subida contínua ao Alto da Xesta. A dureza desta etapa fíxome lembrar a da nosa terceira xornada por Euskadi (Martina – Bilbo), aínda que esta vez a levamos mellor, non sei se porque estamos en mellor forma física ou porque xa estamos máis preto de Compostela. Acabamos a xornada na localidade de Martiñán, onde deixamos as bicis na casa duns coñecidos e nos desplazamos até Lugo a tomarnos un día de descanso, ben merecido despois deste duro día.
Preto de LourenzáMondoñedo
DÍA 14: DESCANSO EN LUGO
DÍA 15: CADA VEZ MÁIS PRETO!
MARTIÑÁN – Vilalba – Baamonde – SOBRADO DOS MONXES (73.97 km)
Ainda que o día comeza con neboeiros, o sol quenta moito xa desde a mañá na que sería sen dúbida a etapa máis calurosa de todas as que fixemos. Como botamos de menos a brisa do Cantábrico! E dende logo esta calor non axuda para subir as frecuentes costas, e moi en especial as que transcurren polas terras do concello de Friol. Decidimos acabar a xornada no excepcional Mosteiro de Sobrado dos Monxes, sen dúbida o mellor lugar posible para pasar a última noite do camiño.
A Terra CháO Camiño Francés
DÍA 16: CHEGADA A COMPOSTELA
SOBRADO DOS MONXES – Boimorto – Arzúa – Arca – COMPOSTELA (64.82 km)
A pouca distancia a Compostela fai que esta etapa sexa un paseo, e ainda que con frecuentes desniveis, non é nada dura se ademáis se fai nun día perfecto para andar en bici, como o que tivemos nós. A partir de Arzúa, o Camiño do Norte xúntase co Camiño Francés, polo que a partir de aquí o número de peregrinos aumenta de forma espectacular, obrigándonos a moderar a velocidade para non molestar aos camiñantes. Despois da subida ao Monte do Gozo, xa podemos ver Compostela, que ademáis de ser o final do Camiño é a cidade onde nacín e onde vivo. Tras 15 días pedaleando, aos que haberá que sumar o mes que estivemos de Interrail, chegamos a Praza do Obradoiro coma final desta viaxe tan distinta ao que estamos acostumados. Sen dúbida unha experiencia única que nos obriga a facernos a seguinte pregunta: cal será o noso próximo Camiño?
Espero que esta diario da viaxe vos sexa de utilidade, e se tedes algunha pregunta máis, algunha suxestión, algún consello,… non dudedes en poñer un comentario ou enviar un correo a cabonorte2009@hotmail.es
El litoral Cantábrico es un destino imprescindible para muchos viajeros. Los paisajes costeros, importantes ciudades a pie de playa, y localidades turísticas como Zarautz, San Vicente de la Barquera, Llanes, Ribadeo, etc… hacen de esta costa una de las más visitadas de la Península. En mi caso, ya la tengo recorrido en varias ocasiones, aunque ahora quería conocerla de una forma muy diferente: En bici, siguiendo la ruta jacobea a Compostela.
Hondarribia
Como acostumbro a hacer en muchos viajes que publico en este blog, intentaré compartir con vosotros el diario del viaje, con el recorrido diario, fotos, consejos,etc,… Al final del post podéis ver el resumen de gastos (para dos personas) y kilómetros recorridos etapa a etapa. Espero que os guste y os sea útil.
DÍA 1: LLEGADA Y A PREPARARSE PARA LA RUTA
IRÚN – HONDARRIBIA (5.52 km)
Llegamos a Irun sobre las 2 de la tarde en el tren procedente de Burdeos, ya que acabábamos nuestro viaje por Europa en el Interrail (en este enlace podéis ver el diario de viaje del Interrail). Así que después de comer, fuimos a buscar las bicis en la delegación de una empresa de mensajería. Después de montarlas y de sellar la credencial del peregrino en el albergue de peregrinos de Irún, comenzamos el camino ya bien entrada la tarde, por lo que este día no pudimos hacer más de 5 kilómetros, la distancia que separa Irún del albergue Capitan Altximista (bastante caro), cerca de Hondarribia.
Pasaia
DÍA 2: DURA ETAPA Y HERMOSOS PAISAJES
HONDARRIBIA – Pasaia – Donostia – Orio – ZARAUTZ (52.86 km)
Comenzar a pedalear subiendo el Monte Jaizkíbel es la mejor forma de entrar en calor. Lástima que el estado del camino jacobeo sea en esta zona bastante difícil para una bici con alforjas, por lo que preferimos concluir el puerto por carretera. Después, bajada hasta la hermosa localidad de Pasaia, donde hay que coger un barquito para cruzar la ría.
Igueldo, Donostia
A pocos kilómetros llegamos a Donostia y la atravesamos por un comodísimo carril bici que hace imposible perdernos y, además, nos lleva al lado de la Playa de la Concha. Los kilómetros restantes hasta Zarautz son bastante duros, con muchos desniveles y con un estado del camino un poco duro para una bici con alforjas, por lo que es recomendable en muchos casos continuar por la carretera. Por suerte, la guía que llevamos, Camino del Norte en BTT, de Juanjo Alonso (Editorial Desnivel), nos indica las alternativas para bici. Ya en la turística Zarautz, hay muchos restaurantes, bares y hoteles aunque todo bastante caro. Para dormir nosotros optamos por el albergue municipal (donativo).
Costa Vasca
DÍA 3: CONTINUA EL PASEO POR LA COSTA VASCA
ZARAUTZ – Getaria – Zumaia – Deba – Mutriku – Ondarroa – MARKINA (54.24 km)
Esta etapa la hicimos casi siempre por carretera, ya que según la guía el camino está en muy mal estado para la bici. De todas formas, la parte costera de esta ruta es muy bonita y pasa por interesantes localidades como Zumaia, Deba, Mutriku u Ondarroa, donde gira al interior. Decidimos dormir en Markina (en el albergue municipal, donativo), ya que hay bastante distancia hasta la siguiente población.
Mosteiro de Zenarruza
DÍA 4: LOS MONTES VASCOS POR CARRETERA
MARKINA – Gernika – Lezama – BILBO (67.73 km)
Como ya conocíamos la dureza de esta etapa, decidimos que sería mejor hacerla por carretera, teniendo en cuenta lo durísima que es por el trazado original del camino y el poco tráfico de las carreteras alternativas. Pienso que no nos equivocamos, ya que pedaleamos casi siempre por carreteras secundarias atravesando caseríos, montes,…y tres puertos de montaña que nos dejaron cansadísimos al llegar a Bilbo. Aqui decidimos dormir de hotel para descansar por un día sin toques de queda, ronquidos y madrugones.
Bilbo
DÍA 5: DE NUEVO EN LA COSTA
BILBO – Getxo – Portugalete – Castro Urdiales – ISLARES (56.8 km)
Más descansados que los días anteriores, partimos hacia la costa por el trazado alternativo al camino, en la margen derecha de la Ría de Bilbo, mucho más turística dentro de lo que cabe en una ciudad industrial. Para cruzar la ría, utilizamos el transbordador del mítico Puente de Vizcaya, aun hoy muy utilizado, y que nos deja en poco más de un minuto en Portugalete. En esta localidad, podemos hacer un poco de trampa para llegar a la parte alta de la misma sin esfuerzo utilizando unas «aceras mecánicas». Después, nos dirigimos hasta la costa por un bidegorri (carril bici) de varios kilómetros. Ya al lado del mar, volvemos al típico camino rompepiernas junto al Cantábrico que nos acompañará hasta tierras gallegas. Tras pasar Castro Urdiales decidimos dormir en Islares. Allí, pasamos la noche en un cámping que alquila tiendas de campaña bien equipadas por poco más de lo que cuesta el albergue de la misma localidad.
Guggenheim, BilboPuente de Vizcaya
DÍA 6: CRUZANDO RÍAS EN CANTABRIA
ISLARES – Laredo – Santoña – Somo – Santander – BEZANA (67.94 km)
Desde que el día anterior entramos en Cantabria, pedaleamos siempre lo máximo posible por el camino original a Compostela, siempre que las condiciones del camino lo permitiesen. Después de Islares, pasamos por la localidad de Laredo y cruzamos la ría hasta Santoña en barco. Unas cuantas cuestas después llegamos a otra ría donde tenemos que utilizar de nuevo otro barco para ir a Santander. Poco estuvimos en esta ciudad, que ya conocemos bien, y paramos a dormir en el albergue de Santa Cruz de Bezana (donativo, incluido desayuno y cena).
Llegando a Santander
DÍA 7: ATRAVESANDO LUGARES HISTÓRICOS
BEZANA – Santillana de Mar – COMILLAS (61.53 km)
Si de algo se puede caracterizar esta etapa es de rompepiernas. La verdad es que lo es todo el camino, pero en este tramo mucho más. De todas formas la bondad del clima cantábrico y los paisajes hacen que se vaya llevando bien. Además, cruzar lugares históricos tan importantes como Santillana de Mar o Comillas hacen que te sientas como un turista más que como un ciclista. Comillas, aparte de histórica, también es un destino muy típico de playa, lo que hace que todos los alojamientos (incluido el albergue) estén llenos en verano. Afortunadamente, nosotros encontramos de casualidad una habitación en una casa particular por 30 euros.
Santillana de MarCasa del Indiano, Colombres
DÍA 8: LLEGADA A ASTURIAS
COMILLAS – San Vicente de la Barquera – Unquera – Llanes – VILLAHORMES (72.33 km)
Hermosa etapa al lado del mar, pasando por la Playa de Oyambre, San Vicente de la Barquera, Unquera, Colombres (donde podemos visitar la casa del Indiano)… pero sobre todo, lo mejor de la etapa es el tramo que discurre por la ruta de gran recorrido GR AS-19 poco después de entrar en Asturias, muy bien acondicionada para bicis. Tras pasar Llanes, continuamos por la orilla de la carretera AS-263 hasta que nos cansamos, así que buscamos para dormir en Villahormes, concretamente en el albergue privado Punta Pestaña.
Por la GR AS 19 en Asturias
DÍA 9: DISFRUTANDO DE LA COMIDA ASTURIANA
VILLAHORMES – Ribadesella – Colunga – Villaviciosa – AMANDI (58.93 km)
Etapa con mucho asfalto, que se va llevando bien gracias a la belleza y el buen clima de Asturias. El camino pasa por la turística Ribadesella, típico lugar donde hacerse unas fotos junto a sus palacetes a un lado de la playa. En Colunga, toca parar para recuperar fuerzas con la buena cocina asturiana. Ya en Villaviciosa, buscamos un sitio donde dormir. Como allí estaba todo lleno, encontramos una casa rural pocos kilómetros más adelante a un lado del camino, en la aldea de Amandi.
Subiendo el Alto de la Cruz
DÍA 10: LA ASTURIAS MÁS URBANA
AMANDI – Xixón – AVILÉS (57.82 km)
Después de Amandi, poco después de donde se desvía el Camino Primitivo (que hice un tiempo después, y del que hablo en esta entrada del blog), comienza la dura subida al Alto de la Cruz, sin duda una buena forma de quemar el desayuno. A poca distancia, y tras volver subir otro alto, llegamos a la ciudad de Xixón. La ruta pasa a un lado de la Playa de San Lorenzo y por el centro de la ciudad, por lo que puede ser un buen lugar para comer. Por la tarde, continuamos rumbo Avilés, donde pedaleamos bastantes kilómetros a través de barrios urbanos e industriales. La ciudad de Avilés, bien conocida por mí ya que trabajé allí dos años, no es tan fea como parecen sus alrededores, por lo que merece una parada para pasear por el centro y para disfrutar de los buenos sitios de cenar que tiene.
Hórreo en Asturias
DÍA 11: UN PASEO POR LA N 632
AVILÉS – Soto del Barco – Soto de Luiña – Cadavedo – CANERO (75.17 km)
La etapa sale de Avilés por las villas de Salinas, Piedras Blancas y Soto del Barco, a partir de donde decidimos seguir por la N 632, teniendo en cuenta el consejo de la gente de la dificultad del camino original para las bicis con alforjas. Aunque al principio hay que compartir la vía con bastante tráfico, la cosa cambia a partir de la Concha de Artedo, donde la carretera se vuelve muy tranquila y pasa por sitios hermosos que hacen de la ruta un paseo, aunque no por eso deja de haber bastantes desniveles. Después de una parada a comer en el Restaurante Cabe Vidio (bastante caro, pero con una calidad que vale la pena), ya entrada la tarde, escogimos para dormir un albergue en Canero (cerca de Luarca), que pertenece al Hostal Canero, que sorprendentemente no tenía a ningún peregrino aun siendo pleno agosto.
Soto del BarcoLa tranquila N 632
DÍA 12: DÍA DE SOL Y PLAYA PARA DESPEDIRNOS DE LA COSTA
CANERO – Luarca – Navia – Tapia de Casariego – RIBADEO (72.75 km)
Hicimos este tramo un bonito día de domingo, bastante soleado pero, como acostumbran a ser estos días de verano en la costa cantábrica, con temperaturas suaves…así da gusto pedalear! Después de unas paradas en Luarca y Navia, la etapa va por la campiña costera cerca de la costa y a veces a un lado de alguna playa, con montón de gente en estas fechas. Poco después de Tapia de Casariego, continuamos por el camino de tierra de la senda costera que va junto al mar. Tras cruzar el Puente de los Santos, entramos en la primera localidad bajo administración gallega: Ribadeo. Allí descansamos en la Pensión Linares, situada en la misma plaza de la villa y a buen precio.
Porcía, AsturiasPlaya de Peñarronda, Tapia de Casariego
DÍA 13: El INTERMINABLE ALTO DA XESTA
RIBADEO – Lourenzá – Mondoñedo – Abadín – MARTIÑÁN (68.40 km)
Nos despedimos del mar en Ribadeo rumbo a Mondoñedo. Hasta esa localidad es una etapa típica rompepiernas, con subidas y bajadas bastante fuertes, pero con hermosos paisajes que compensan el esfuerzo. Después de una parada en la villa medieval de Mondoñedo, el camino se convierte en una subida contínua al Alto da Xesta. La dureza de esta etapa me hizo recordar la de nuestra tercera jornada por Euskadi (Martina – Bilbo), aunque esta vez la llevamos mejor, no sé si porque estamos en mejor forma física o porque ya estamos más cerca de Compostela. Acabamos la jornada en la localidad de Martiñán, donde dejamos las bicis en la casa de unos conocidos y nos desplazamos hasta Lugo a tomarnos un día de descanso, bien merecido después de este duro día.
Cerca de LourenzáMondoñedo
DÍA 14: DESCANSO EN LUGO
DÍA 15: CADA VEZ MÁS CERCA!
MARTIÑÁN – Vilalba – Baamonde – SOBRADO DOS MONXES (73.97 km)
Aunque el día comienza con niebla, el sol calienta mucho ya desde la mañana en la que sería sin duda la etapa más calurosa de todas las que hicimos. Como echamos de menos la brisa del Cantábrico! Y desde luego este calor no ayuda para subir las frecuentes cuestas, y muy en especial las que transcurren por las tierras del ayuntamiento de Friol. Decidimos acabar la jornada en el excepcional Convento de Sobrado dos Monxes, sin duda el mejor lugar posible para pasar la última noche del camino.
A Terra CháEl Camino Francés
DÍA 16: LLEGADA A COMPOSTELA
SOBRADO DOS MONXES – Boimorto – Arzúa – Arca – COMPOSTELA (64.82 km)
La poca distancia a Compostela hace que esta etapa sea un paseo, y aunque con frecuentes desniveles, no es nada dura si además se hace en un día perfecto para andar en bici, como el que tuvimos nosotros. A partir de Arzúa, el Camino del Norte se junta con el Camino Francés, por lo que a partir de aquí el número de peregrinos aumenta de forma espectacular, obligándonos a moderar la velocidad para no molestar a los caminantes. Después de la subida al Monte do Gozo, ya podemos ver Compostela, que además de ser el final del Camino es la ciudad donde nací y donde vivo. Tras 15 días pedaleando, a los que habrá que sumar el mes que estuvimos de Interrail, llegamos a la Praza do Obradoiro como final de este viaje tan distinto a lo que estamos acostumbrados. Sin duda una experiencia única que nos obliga a hacernos la siguiente pregunta: cuál será nuestro próximo Camino?
Alquiler de la tienda + Desayuno (camping Playa Arenillas): 31.5 €
Cena: 21.1 €
Día 6: Islares – Bezana: 67.94 km
Supermercado: 8.55 €
Bares: 4.40 €
Barco a Santoña: 6 €
Barco a Santander: 7 €
Día 7: Bezana – Comillas: 61.53 km
Supermercado: 4.82 €
Bares: 5.8 €
Casa en Comillas: 30 €
Cena: 22.5 €
Otros: 50 €
Día 8: Comillas – Villahormes: 72.33 km
Desayuno: 10.2 €
Supermercado: 13.26 €
Bares: 2.8 €
Cena: 29 €
Albergue (Punta Pestaña): 24 €
Otros: 11.30 €
Día 9: Villahormes – Amandi: 58.93 km
Desayuno: 5 €
Supermercado: 1.54 €
Comida: 22.6 €
Bares: 5.2 €
Cena: 29.6 €
Día 10: Amandi – Avilés: 57.82 km
Casa Rural Puente de Amandi: 48 € con desayuno
Bares: 7.8 €
Supermercado: 6.17 €
Cena: 25.3 €
Día 11: Avilés – Canero: 75.17 km
Hotel + Desayuno (Hostal Félix): 50.20 €
Supermercado: 4 €
Comida: 27.20 €
Cena: 24 €
Día 12: Canero – Ribadeo: 72.75 km
Albergue + Desayuno (Hostal Canero): 33 €
Bares: 6.3 €
Bocatas + cañas: 15.70 €
Día 13: Ribadeo – Martiñán: 68.40 km
Hotel + Desayuno (Pensión Linares): 56.9 €
Supermercado: 6.46 €
Comida: 18.4 €
Día 14: Descanso
Día 15: Martiñán – Sobrado dos Monxes: 73.97 km
Supermercado: 4.8 €
Bares: 3 €
Albergue de Sobrado dos Monxes: 12 €
Cena: 14.2 €
Día 16: Sobrado dos Monxes – Compostela: 64.82 km
Desayuno: 5.5 €
Bares: 5.20 €
Comida: 11 €
TOTAL:
Kilómetros recorridos: 905.3 km (una media de 64.6 km por día)
Gastos: 1042.44 € dos personas (521.22 € persona, una media de 34.75 € por persona y día)
…Y OS RECOMIENDO…
· Pasar por lo menos un par de días en Compostela, que es una ciudad que tiene muchísimo que ver aparte de la Catedral, como podéis ver en este enlace.
· Seguir otro par de días hasta Fisterra, para acabar el Camino al lado del mar en el impresionate Faro de Fisterra, que podéis ver también en este enlace.
